لیو جیاکون برنده پریتزکر 2025
لیو جیاکون، معمار برجسته چینی اهل چنگدو، در سال ۲۰۲۵ به عنوان برنده جایزه پریتزکر، معتبرترین جایزه معماری جهان، شناخته شد. این افتخار که اغلب به‌عنوان "نوبل معماری" از آن یاد می‌شود، به دلیل طراحی‌های متفکرانه و انسان‌محور او به وی اعطا شد که ترکیبی از خلاقیت، سادگی و احترام عمیق به محیط زیست و فرهنگ محلی را به نمایش می‌گذارد. جیاکون دومین معمار چینی است که پس از وانگ شو در سال ۲۰۱۲ این جایزه را دریافت کرده و این موفقیت نشان‌دهنده نقش رو به رشد چین در شکل‌دهی به معماری معاصر جهانی است. آثار او نه‌تنها از نظر زیبایی‌شناسی تحسین‌برانگیزند، بلکه به دلیل تعهد به بهبود زندگی جوامع از طریق طراحی‌های پایدار و کاربردی نیز برجسته‌اند.
لیو جیاکون در چنگدو، شهری با تاریخ غنی و طبیعت سرسبز در جنوب غربی چین، متولد شد و این محیط تأثیر عمیقی بر دیدگاه معماری او گذاشت. او تحصیلات خود را در دانشگاه تسینگهوا، یکی از معتبرترین مؤسسات چین، به پایان رساند و سپس با تأسیس استودیوی معماری خود در زادگاهش، رویکردی منحصربه‌فرد را در پیش گرفت که ریشه در سنت‌های محلی داشت و در عین حال به نیازهای مدرن پاسخ می‌داد. جیاکون از همان ابتدا به دنبال تلفیق معماری با طبیعت بود و این هدف در تمام پروژه‌هایش به وضوح دیده می‌شود. او معتقد است که معماری باید به‌عنوان پلی بین انسان و محیط زیست عمل کند، نه عاملی برای جدایی آن‌ها.
یکی از ویژگی‌های بارز معماری لیو جیاکون، استفاده از مواد محلی و پایدار است. او به جای تکیه بر مصالح صنعتی گران‌قیمت، از موادی مانند چوب، بامبو، سنگ و آجر محلی بهره می‌برد که هم با اقلیم منطقه سازگارند و هم ردپای کربنی پروژه‌ها را کاهش می‌دهند. این رویکرد نه‌تنها به صرفه‌جویی در هزینه‌ها کمک می‌کند، بلکه به حفظ هویت فرهنگی و بصری مناطقی که در آن‌ها کار می‌کند نیز یاری می‌رساند. به عنوان مثال، در پروژه بازسازی روستای هوآمین در استان سیچوان، او با استفاده از تکنیک‌های ساخت سنتی و مواد بازیافتی، خانه‌هایی را طراحی کرد که هم مدرن بودند و هم با بافت تاریخی روستا هماهنگی داشتند. این پروژه نه‌تنها زندگی ساکنان را بهبود بخشید، بلکه به احیای اقتصاد محلی از طریق جذب گردشگر نیز کمک کرد.
مینیمالیسم یکی دیگر از اصول کلیدی در کارهای جیاکون است. او از شلوغی و تزئینات غیرضروری دوری می‌کند و به جای آن بر خطوط ساده، فضاهای باز و نور طبیعی تأکید دارد. این سبک طراحی، آرامش و تعادل را به فضاها می‌آورد و به کاربران اجازه می‌دهد تا ارتباط عمیق‌تری با محیط اطراف خود برقرار کنند. به عنوان مثال، در طراحی موزه‌ای در چنگدو، او با استفاده از دیوارهای شیشه‌ای بزرگ و سقف‌های چوبی ساده، فضایی خلق کرد که بازدیدکنندگان را به تأمل در رابطه بین آثار هنری و طبیعت بیرون دعوت می‌کرد. این سادگی، که ریشه در فلسفه‌های شرقی مانند ذن دارد، به آثار او کیفیتی بی‌زمان می‌بخشد.
توجه به زمینه فرهنگی و اجتماعی نیز در معماری جیاکون نقش مهمی ایفا می‌کند. او معتقد است که هر پروژه باید بازتاب‌دهنده نیازها و ارزش‌های جامعه‌ای باشد که برای آن طراحی شده است. این دیدگاه در پروژه‌های بازسازی مناطق روستایی او به‌خوبی نمایان است. در بسیاری از این پروژه‌ها، او با ساکنان محلی همکاری نزدیک داشت تا اطمینان حاصل کند که طراحی‌ها نه‌تنها کاربردی‌اند، بلکه به حفظ هویت فرهنگی آن‌ها نیز کمک می‌کنند. این مشارکت مردمی باعث شده که آثارش به جای تحمیل یک ایده خارجی، به بخشی از زندگی روزمره مردم تبدیل شوند.
پایداری، یکی دیگر از ستون‌های اصلی فلسفه معماری لیو جیاکون است. او در دنیایی که تغییرات اقلیمی به چالشی بزرگ تبدیل شده، طراحی‌هایی را ارائه می‌دهد که کمترین آسیب را به محیط زیست وارد کنند. از سیستم‌های جمع‌آوری آب باران گرفته تا تهویه طبیعی و عایق‌بندی با مواد محلی، پروژه‌های او نمونه‌هایی از معماری سبز هستند که می‌توانند الگویی برای آینده باشند. این تعهد به پایداری در پروژه‌هایی مانند مجتمع مسکونی "باغ باران" در چنگدو به وضوح دیده می‌شود، جایی که او با ایجاد باغ‌های عمودی و سیستم‌های بازیافت آب، فضایی خودکفا و سازگار با محیط زیست خلق کرد.
یکی از جنبه‌های قابل توجه در کارهای جیاکون، توانایی او در ایجاد حس تعلق و آرامش در فضاهاست. او معتقد است که معماری باید فراتر از عملکرد صرف باشد و به یک تجربه احساسی تبدیل شود. این دیدگاه در طراحی‌هایش از طریق استفاده هوشمندانه از نور، سایه و فضاهای باز به دست می‌آید. به عنوان مثال، در یک اقامتگاه خصوصی در حومه چنگدو، او با قرار دادن حیاط‌های داخلی و پنجره‌های بزرگ، فضایی را خلق کرد که ساکنان را به طبیعت متصل می‌کند و در عین حال حریم خصوصی آن‌ها را حفظ می‌کند.
در نهایت، موفقیت لیو جیاکون در دریافت جایزه پریتزکر ۲۰۲۵ نه‌تنها به دلیل مهارت فنی او، بلکه به خاطر تأثیر عمیقی است که بر جوامع و محیط زیست گذاشته است. او با آثارش نشان داده که معماری می‌تواند همزمان زیبا، کاربردی و مسئولانه باشد. این جایزه، تأییدی بر رویکرد اوست که در آن خلاقیت و تعهد به بشریت در کنار هم قرار می‌گیرند. لیو جیاکون با ادامه دادن این مسیر، نه‌تنها به‌عنوان یک معمار برجسته، بلکه به‌عنوان یک الهام‌بخش برای نسل‌های آینده شناخته خواهد شد. او با هر پروژه‌اش، جهانی را ترسیم می‌کند که در آن انسان، طبیعت و معماری در هارمونی کامل به سر می‌برند.
لیو جیاکون، معمار برجسته چینی اهل چنگدو، در سال ۲۰۲۵ به عنوان برنده جایزه پریتزکر، معتبرترین جایزه معماری جهان، شناخته شد. این افتخار که اغلب به‌عنوان "نوبل معماری" از آن یاد می‌شود، به دلیل طراحی‌های متفکرانه و انسان‌محور او به وی اعطا شد که ترکیبی از خلاقیت، سادگی و احترام عمیق به محیط زیست و فرهنگ محلی را به نمایش می‌گذارد. جیاکون دومین معمار چینی است که پس از وانگ شو در سال ۲۰۱۲ این جایزه را دریافت کرده و این موفقیت نشان‌دهنده نقش رو به رشد چین در شکل‌دهی به معماری معاصر جهانی است. آثار او نه‌تنها از نظر زیبایی‌شناسی تحسین‌برانگیزند، بلکه به دلیل تعهد به بهبود زندگی جوامع از طریق طراحی‌های پایدار و کاربردی نیز برجسته‌اند.
لیو جیاکون در چنگدو، شهری با تاریخ غنی و طبیعت سرسبز در جنوب غربی چین، متولد شد و این محیط تأثیر عمیقی بر دیدگاه معماری او گذاشت. او تحصیلات خود را در دانشگاه تسینگهوا، یکی از معتبرترین مؤسسات چین، به پایان رساند و سپس با تأسیس استودیوی معماری خود در زادگاهش، رویکردی منحصربه‌فرد را در پیش گرفت که ریشه در سنت‌های محلی داشت و در عین حال به نیازهای مدرن پاسخ می‌داد. جیاکون از همان ابتدا به دنبال تلفیق معماری با طبیعت بود و این هدف در تمام پروژه‌هایش به وضوح دیده می‌شود. او معتقد است که معماری باید به‌عنوان پلی بین انسان و محیط زیست عمل کند، نه عاملی برای جدایی آن‌ها.
یکی از ویژگی‌های بارز معماری لیو جیاکون، استفاده از مواد محلی و پایدار است. او به جای تکیه بر مصالح صنعتی گران‌قیمت، از موادی مانند چوب، بامبو، سنگ و آجر محلی بهره می‌برد که هم با اقلیم منطقه سازگارند و هم ردپای کربنی پروژه‌ها را کاهش می‌دهند. این رویکرد نه‌تنها به صرفه‌جویی در هزینه‌ها کمک می‌کند، بلکه به حفظ هویت فرهنگی و بصری مناطقی که در آن‌ها کار می‌کند نیز یاری می‌رساند. به عنوان مثال، در پروژه بازسازی روستای هوآمین در استان سیچوان، او با استفاده از تکنیک‌های ساخت سنتی و مواد بازیافتی، خانه‌هایی را طراحی کرد که هم مدرن بودند و هم با بافت تاریخی روستا هماهنگی داشتند. این پروژه نه‌تنها زندگی ساکنان را بهبود بخشید، بلکه به احیای اقتصاد محلی از طریق جذب گردشگر نیز کمک کرد.
مینیمالیسم یکی دیگر از اصول کلیدی در کارهای جیاکون است. او از شلوغی و تزئینات غیرضروری دوری می‌کند و به جای آن بر خطوط ساده، فضاهای باز و نور طبیعی تأکید دارد. این سبک طراحی، آرامش و تعادل را به فضاها می‌آورد و به کاربران اجازه می‌دهد تا ارتباط عمیق‌تری با محیط اطراف خود برقرار کنند. به عنوان مثال، در طراحی موزه‌ای در چنگدو، او با استفاده از دیوارهای شیشه‌ای بزرگ و سقف‌های چوبی ساده، فضایی خلق کرد که بازدیدکنندگان را به تأمل در رابطه بین آثار هنری و طبیعت بیرون دعوت می‌کرد. این سادگی، که ریشه در فلسفه‌های شرقی مانند ذن دارد، به آثار او کیفیتی بی‌زمان می‌بخشد.
توجه به زمینه فرهنگی و اجتماعی نیز در معماری جیاکون نقش مهمی ایفا می‌کند. او معتقد است که هر پروژه باید بازتاب‌دهنده نیازها و ارزش‌های جامعه‌ای باشد که برای آن طراحی شده است. این دیدگاه در پروژه‌های بازسازی مناطق روستایی او به‌خوبی نمایان است. در بسیاری از این پروژه‌ها، او با ساکنان محلی همکاری نزدیک داشت تا اطمینان حاصل کند که طراحی‌ها نه‌تنها کاربردی‌اند، بلکه به حفظ هویت فرهنگی آن‌ها نیز کمک می‌کنند. این مشارکت مردمی باعث شده که آثارش به جای تحمیل یک ایده خارجی، به بخشی از زندگی روزمره مردم تبدیل شوند.
پایداری، یکی دیگر از ستون‌های اصلی فلسفه معماری لیو جیاکون است. او در دنیایی که تغییرات اقلیمی به چالشی بزرگ تبدیل شده، طراحی‌هایی را ارائه می‌دهد که کمترین آسیب را به محیط زیست وارد کنند. از سیستم‌های جمع‌آوری آب باران گرفته تا تهویه طبیعی و عایق‌بندی با مواد محلی، پروژه‌های او نمونه‌هایی از معماری سبز هستند که می‌توانند الگویی برای آینده باشند. این تعهد به پایداری در پروژه‌هایی مانند مجتمع مسکونی "باغ باران" در چنگدو به وضوح دیده می‌شود، جایی که او با ایجاد باغ‌های عمودی و سیستم‌های بازیافت آب، فضایی خودکفا و سازگار با محیط زیست خلق کرد.
یکی از جنبه‌های قابل توجه در کارهای جیاکون، توانایی او در ایجاد حس تعلق و آرامش در فضاهاست. او معتقد است که معماری باید فراتر از عملکرد صرف باشد و به یک تجربه احساسی تبدیل شود. این دیدگاه در طراحی‌هایش از طریق استفاده هوشمندانه از نور، سایه و فضاهای باز به دست می‌آید. به عنوان مثال، در یک اقامتگاه خصوصی در حومه چنگدو، او با قرار دادن حیاط‌های داخلی و پنجره‌های بزرگ، فضایی را خلق کرد که ساکنان را به طبیعت متصل می‌کند و در عین حال حریم خصوصی آن‌ها را حفظ می‌کند.
در نهایت، موفقیت لیو جیاکون در دریافت جایزه پریتزکر ۲۰۲۵ نه‌تنها به دلیل مهارت فنی او، بلکه به خاطر تأثیر عمیقی است که بر جوامع و محیط زیست گذاشته است. او با آثارش نشان داده که معماری می‌تواند همزمان زیبا، کاربردی و مسئولانه باشد. این جایزه، تأییدی بر رویکرد اوست که در آن خلاقیت و تعهد به بشریت در کنار هم قرار می‌گیرند. لیو جیاکون با ادامه دادن این مسیر، نه‌تنها به‌عنوان یک معمار برجسته، بلکه به‌عنوان یک الهام‌بخش برای نسل‌های آینده شناخته خواهد شد. او با هر پروژه‌اش، جهانی را ترسیم می‌کند که در آن انسان، طبیعت و معماری در هارمونی کامل به سر می‌برند.
گزارش از مسعود مصیبی
